Hoge Raad: verplicht afscheid nemen van “slapende dienstverbanden” met transitievergoeding

De Hoge Raad heeft op 8 november 2019 [1] een belangrijk arrest gewezen op het gebied van de “slapende” dienstverbanden. Op grond van de Wet Werk en Zekerheid moesten werkgevers vanaf 1 juli 2015 werknemers een transitievergoeding betalen bij ontslag na 2 jaar ziekte. Dat was nieuw. In het oude ontslagstelsel bestond deze verplichting niet. De werkgevers waren daar niet blij mee. De werkgevers hadden met 2 jaar loon bij ziekte en re-integratiekosten al genoeg betaald naar hun idee. Zij hielden de dienstverbanden liever “slapend”. De werknemer bleef in dienst, maar werkte niet (want niet arbeidsgeschikt voor de functie) en ontving ook geen loon (aangezien de loonbetalingsplicht bij ziekte na 2 jaar ophoudt). Zieke werknemers die niet werden ontslagen, achtten zich daarmee tekort gedaan. Ook zij hadden recht op een transitievergoeding. Er werd geprocedeerd maar doorgaans vond de rechter dat de werkgever niet verplicht kon worden de arbeidsovereenkomst te beëindigen (en daarmee de transitievergoeding te betalen), enkele bijzondere situaties daargelaten.

In februari 2019 kwam Minister Koolmees kwam met een Regeling Compensatie Transitievergoeding [2] waardoor de betaalde transitievergoeding aan een werknemer die na 2 jaar ziekte werd ontslagen, zou worden gecompenseerd uit het Algemeen Werkloosheidsfonds (AwF). UWV gaat dit vanaf 1 april 2020 uitvoeren. Alle gevallen vanaf 1 juli 2015 komen (met terugwerkende kracht) in aanmerking voor deze compensatie, welke de transitievergoeding bedraagt op het moment van 2 jaar ziekte, maar maximaal het betaalde loon bij ziekte gedurende 2 jaar. Het verzoek moet binnen 6 maanden na 1 april 2020 bij UWV zijn ingediend [3].

De Hoge Raad heeft nu op 8 november 2019 bepaald dat van de werkgever op grond van goed werkgeverschap (art.7:611 BW) kan worden verwacht dat hij ingaat op een redelijk beëindigingsvoorstel van de werknemer. Hij is dan gehouden om in elk geval de transitievergoeding bij 2 jaar ziekte te betalen. Voor de zieke werknemer een overwinning, maar juridisch gezien een inbreuk op de contractvrijheid van werkgever om al dan niet de arbeidsovereenkomst te beëindigen.

Aangezien de wettelijke transitievergoeding per 1 januari 2020 wordt versoberd, hetgeen vooral voor oudere werknemers en werknemers met een lang dienstverband wel plm. 30% kan schelen, is het advies aan alle “slapers” om voor het einde van 2019 een voorstel aan werkgever te doen tot beëindiging met wederzijds goedvinden, onder betaling van de transitievergoeding.

Onder arbeidsrecht specialisten is niet onverdeeld positief gereageerd op dit arrest. Het zet de deur open voor misbruik. De Compensatieregeling kan op zich al een prikkel zijn om werknemers niet effectief meer te re-integreren, waarna de werknemer na 2 jaar kosteloos kan worden ontslagen. Het Hoge Raad arrest creëert nu dezelfde prikkel voor de werknemer. Deze hoeft zich ook niet meer in te spannen in de twee ziektejaren, en kan hij na afloop vragen om een regeling met de wettelijke transitievergoeding. Wij voorzien dan ook meer discussies over de re-integratie. Werknemers die niet via de achterdeur van 2 jaar ziekte willen verdwijnen, zullen meer op hun rechten moeten staan.

Onze verwachting is dat de Compensatieregeling, in combinatie met het Hoge Raad arrest, een bijzonder kostbare regeling gaat worden. Het bedrag van 1 miljard doet al de ronde. De premies voor het AwF worden door werkgevers opgebracht. Uiteindelijk betekent dit dus een kostenverhoging voor de werkgevers in Nederland, en wordt arbeid nog weer duurder vergeleken met zzp. Hebben Minister Asscher, en zijn opvolger Koolmees, zich dit gerealiseerd?

[1] Hoge Raad 8 november 2019: https://www.rechtspraak.nl/Organisatie-en-contact/Organisatie/Hoge-Raad-der-Nederlanden/Nieuws/Paginas/Hoge-Raad-verplicht-einde-aan-slapende-dienstverband.aspx

[2] Regeling Compensatie Transitievergoeding: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2019-10547.html

[3] Aanvragen Compensatie bij UWV: https://www.uwv.nl/werkgevers/werkgever-en-ontslag/na-ontslag/detail/compensatie-transitievergoeding-bij-ontslag-langdurige-arbeidsongeschiktheid

Auteur: Femke Luijkx